برداشته شدن شرط تعداد مقاله برای هیئت‌علمی یک خطای راهبردی است
معاون پژوهشی دانشگاه تهران ضمن ابراز نگرانی در مورد مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی که بهمن‌ماه سال ۹۸ «با هدف بهبود و ارتقای کیفیت عوامل مؤثر بر پیشرفت علمی کشور» ابلاغ شده، تشریح کرد: در این مصوبه آمده که موضوع وتویی بودن مقالات و شرط انتشار تعداد مشخص مقاله برای ارتقا و جذب هیئت‌علمی، برداشته شود. این کار خطایی راهبردی است. ما برای ارتقای کشور، ارتقای سطح کیفی صنایع و خدماتی که به مردم ارائه می‌کنیم و ارتقای پژوهش‌های کاربردی و فناوری، نیاز به مقالات در سطح استانداردهای بالای بین المللی هم داریم.
دکتر محمد رحیمیان در گفتگو با ایسنا، در ارزیابی اقدامات پژوهشی صورت گرفته در سال گذشته، به برنامه هسته‌های پژوهشی اشاره کرد و گفت: در حال حاضر پژوهش‌ها بیشتر به سمت بین‌رشته‌ای میل می‌کند و هدف از پرداختن به هسته‌های پژوهشی این است که محققانی که در زمینه‌های مختلف کار می‌کنند از سینرژی و همکاری بین همدیگر استفاده کنند.
وی ادامه داد: در حال حاضر آیین‌نامه برنامه هسته‌های پژوهشی مصوب شده و برخی از همکاران این هسته‌های پژوهشی را تشکیل داده‌اند. پس از داوری توسط مجموعه معاونت پژوهشی دانشگاه تهران، انتخاب و مورد حمایت قرار می‌گیرند. تشکیل هسته‌های پژوهشی در شرف انجام است ولی هنوز به نتیجه نهایی نرسیده است.
معاون پژوهشی دانشگاه تهران با اشاره به پتانسیل بزرگی که در مؤسسات پژوهشی دانشگاه وجود دارد، تشریح کرد: در دانشگاه تهران موسسات پژوهشی ریشه‌داری وجود دارند که در سالیان ابتدایی فعالیت خود خیلی فعال بودند. مثلا موسسه مطالعات و تحقیقات علوم اجتماعی یا موسسه تحقیقات کویری بیابانی و یا موسسه جغرافیا در این دسته جای دارند. این موسسات منشاء خدمات مهم و شایسته‌ای برای کشور بودند و در حال حاضر به منظور تقویت و حفظ فعالیت‌های پژوهشی آنها تخصیص بودجه خاص باید در نظر گرفت.
رحیمیان ضمن انتقاد از وضعیت بودجه دانشگاههای بزرگ گفت: در سالهای اخیر بودجه آموزش عالی در دانشگاههای کوچک در کل کشور توزیع شد. گرچه این سیاست از برخی جهات خوب بود که موسسات دانشگاهی در مناطق محروم، کوچک و دور از مراکز استان نیز تقویت شوند، ولی از طرف دیگر برای دانشگاههای با پتانسیل، قوی و زبده همانند دانشگاه تهران، اثرات مطلوبی در پی نداشت.
وی ادامه داد: به نمایندگان دانشگاهی مجلس پیشنهاد شد که از موسسات پژوهشی دانشگاه که پتانسیل خیلی بالایی دارند و می‌توانند بسیار موفق باشند، حمایت شود. نمایندگان دانشگاه تهرانی، علاقه داشتند که این کار صورت بگیرد و پیگیری کنند که در بودجه ۱۴۰۰ در نظر گرفته شود. ما امیدواریم در سال ۱۴۰۰ یا سالهای بعد این برنامه محقق شود.
در دوران جنگ هم خرید تجهیزات بیشتر از حالا بود
وی نیاز اساتید به منابع علمی را یکی از کمبودهای کلیدی کشور دانست و ادامه داد: اساتید دانشگاه نیاز دارند که منابع علمی به روز در دسترس داشته باشند، به رغم هزینه‌های چشمگیر این تأمین با توجه به برابری ارز خارجی و ریال، تاکنون این منابع علمی در دسترس اساتید و پژوهشگران دانشگاه قرار گرفته و سعی در حفظ این دسترسی است که به سختی نیز تأمین شده است، ولی دانشگاه در این زمینه دیون قابل ملاحظه ای دارد.
معاون پژوهشی دانشگاه تهران افزود: ما پیشنهاد دادیم که منابع علمی مانند رشته‌های پزشکی، به صورت متمرکز توسط وزارت عتف خریداری شود و در اختیار همه دانشگاه‌ها قرار گیرد تا علاوه بر دسترسی عمومی محققین در کشور، دسترسی به منابع به روز دنیا از منظر هزینه‌ها نیز مقرون به صرفه شود، ولی تاکنون در این خصوص اقدامی صورت نپذیرفته است.
وی افزود: منطقی است که مجموع اجزاء آموزش عالی کشور متشکل از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دانشگاه آزاد و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مجموعه پایگاه‌های علمی مورد نیاز را خریداری کرده و در اختیار پژوهشگران و اساتید قرار دهند. بسیاری از کشورهای دنیا این خرید را بصورت متمرکز انجام می‌دهند. ولی در ایران و مجموعه دانشگاههای وزارت عتف، هر دانشگاه انفرادی این خرید را انجام می‌دهد. این تجمیع صرفه‌جویی قابل ملاحظه و عدالت در دسترسی عمومی ایجاب می‌کند که این انتظار پایان یافته و در سال ۱۴۰۰ در بودجه وزارت این خرید متمرکز لحاظ می شود.
رحیمیان یکی دیگر از کمبودهای موجود را مسئله تجهیزات علمی به خصوص تجهیزات پژوهشی دانست و گفت: در سالهای گذشته تأمین و خرید تجهیزات برای دانشگاه‌ها خیلی خوب انجام می‌شد. متأسفانه مشکلات و سختی های موجود، تأمین و خرید تجهیزات را بسیار با دشواری روبرو کرده است. حتی در دوران جنگ هم خرید تجهیزات بیشتر از اکنون بود.
وی ادامه داد: هر چند در حال حاضر، تأمین تجهیزات پژوهشی در اولویت است، اما تجهیزات آموزشی نیز باید نوسازی شود. برخی تجهیزات در آزمایشگاه‌ها قدیمی و فرسوده بوده و الزامی است که دانشجویان با تجهیزات جدید کار کنند. از اینرو الزام به بازسازی آزمایشگاه‌های آموزشی و پژوهشی فعال داریم.
رحیمیان با تاکید دوباره بر لزوم توجه ویژه به دانشگاههای بزرگ، اظهار کرد: باید برنامه خاص و ویژه ای برای دانشگاه‌ها و به ویژه دانشگاههای بزرگ در نظر گرفته شود. دانشگاههای بزرگ مقداری از نظر دور مانده‌اند و به این دانشگاه‌ها متناسب با ظرفیت و توانایی بالایی که دارند، توجه نمی‌شود.
مقاله پایه خدمات است
معاون پژوهشی دانشگاه تهران در ادامه ضمن ابراز نگرانی در مورد مصوبه ای که با هدف بهبود و ارتقای کیفیت عوامل مؤثر بر پیشرفت علمی کشور ابلاغ شده، تشریح کرد: برخی تصور می‌کنند که مقالات محققانه اثری در توسعه فناوری و محصولات مرتبط با آن ندارد. مقاله اولین مرحله از آزمون فرضیات علمی است و در صورت بلوغ آن ایده بنیادی، تولید و ارائه محصولات و اقدامات فناورانه در جامعه امکان‌پذیر است. طبیعی است که اگر خروجی تحقیقات در قالب مقالات و گزارشهای علمی در اختیار عموم نبود، شرکت‌های دانش‌بنیان و محصولات فناورانه و تجاری‌سازی شده نیز اکنون در دسترس نبود. ما اگر دنبال شرکت‌های دانش‌بنیان و ترقی صنعت و خدمات در کشور هستیم، به این هم‌رسانی علمی در قالب مقالات و گزارشهای علمی احتیاج مفرط داریم. در نهایت اینکه، این مقالات پایه این خدمات هستند.
رحیمیان اظهار امیدواری کرد: در آیین‌نامه‌ای که نوشته می‌شود به کیفیت مقالات توجه شود و یا مثلا اگر کسی کار جدی برای صنعت کرد و چالش جدی را از کشور حل کرد، آن هم حساب شود؛ نه اینکه کلا شرط وتویی سوابق علمی در قالب مقالات حذف شود.
وی تاکید کرد: حرکت بر اساس این شیوه، می‌تواند لطمه بزرگی به رتبه علمی ما در زمینه انتشار مقالات و گزارشهای علمی بزند. این جنبه از توفیقات پژوهشی کشور در سالهای اخیر توفیقات قابل ملاحظه ای در سطح بین المللی داشته و توجه مراکز تحقیقاتی بین المللی را به ایران جلب کرده است. امیدواریم در آیین‌نامه‌هایی که نوشته می‌شود به این موضوع توجه شده تا تلاشهای صورت پذیرفته در کسب این توفیقات در سالهای اخیر صدمه ندیده و این روند ادامه دار باشد.
رحیمیان در پاسخ به این مطلب که آیا این مصوبه منجر به جلوگیری از مفاسد و تاکید بیشتر بر کیفیت مقالات نمی‌شود، گفت: ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد؛ ولی الان در دانشگاه‌ها به صورت جدی به کیفیت مقالات توجه می‌شود. چنانچه یک استاد مقاله‌ای در مجله ای ضعیف و یا کم کیفیت و یا بی کیفیت به چاپ برساند، در فرآیند ارتقاء صدمه دیده و دچار مشکل می‌شود. حتی اگر پرونده خوبی نیز داشته باشد، به راحتی ارتقا پیدا نکرده و تحقیقات وی مورد بررسی و دقت نظر مضاعفی قرار خواهد گرفت.
معاون پژوهشی دانشگاه تهران در مورد اقداماتی که به منظور کاربردی‌تر شدن پژوهش‌ها و ارتباط بیشتر دانشگاه و جامعه و همچنین دانشگاه و صنعت، انجام شده، ادامه داد: ارتباط دانشگاه-جامعه و دانشگاه-صنعت باید به صورت طبیعی اتفاق بیفتد. صنعت باید احساس کند که اگر بخواهد بهره‌وری بالاتری را تجربه کند باید به متخصصان مربوطه رجوع کند.
وی ادامه داد: مثلا اگر از اساتید دانشگاه به منظور حل مسائل و کاستی‌های خودرو ساخت داخل استفاده شود، ظرفیت کاهش جدی آلودگی هوا فراهم است، سلامت جامعه بالاتر رفته و در ادامه منافع خیلی زیادی خواهد داشت.
وی افزود: در حال حاضر به دلیل مسائل ارزی و ... این ارتباط کمی تحکیم یافته و بعضی از صنایع به این نتیجه رسیدند که نیازهایشان را در داخل رفع کنند و این بهبود ناشی از گرانی قیمت ارز است که باعث شده توجه به دانشگاه بیشتر شود و برای حل مسائل از دانشگاه کمک گرفته شود.
رحیمیان تشکیل کنسرسیوم با دانشگاههای بزرگ و انجام طرح‌های بزرگ برای محیط‌زیست مثل "سیاهه انتشار آلودگی هوای شهرهای بزرگ و سناریوهای کاهش آن" و همچنین پروژه پایش آلایندگی صنایع را اقداماتی مثبت و مسقر در معاونت پژوهشی دانشگاه تهران دانست.
وی ادامه داد: ازجمله اقدامات مشارکتی خوبی که توسط آقای دکتر جهانگیری پیشنهاد شد، تشکیل خوشه‌های مشورتی بود. پنج خوشه مشورتی به نام‌های خوشه اقتصاد، سرمایه اجتماعی، پولی و بانکی، ارتباطات و رسانه و حقوق شهروندی، تشکیل شد و هر دانشگاه مسئولیت یک خوشه را بر عهده گرفت. در یک سلسله جلسات اساتید مختلف از دانشگاههای بزرگ و بعضا دیگر دانشگاههای شرکت کرده و نقطه نظراتشان را در موضوعات فوق به مسئولین مربوطه ارائه می‌کردند.
معاون پژوهشی دانشگاه تهران با اشاره به ارائه گزارش ملی روایت سیلاب به رییس جمهور بعد از سیل پایان سال ۹۷ و ابتدای سال ۹۸ که با مسئولیت رییس دانشگاه تهران و یک تیم ۲۰ نفره انجام شد، گفت: گزارشهای بسیار خوبی در این خصوص برای ریاست‌جمهوری و سازمان‌های مربوطه ارسال شده، که مورد استقبال قرار گرفت.
نظر شما :